Cena wolności

Tytuł: Wybór Jasminy
Autor: Jean Sasson
Wydawnictwo: Znak
Rok wydania: 2016
Liczba stron: 288
Gatunek: literatura współczesna 

Ciężko powiedzieć, co sprawiło, że Jasminę spotkało takie nieszczęście. Czy to kwestia znalezienia się w złym miejscu i w złym czasie? A może chodziło o niezwykłą urodę i wspaniałą figurę, z których zawsze była taka dumna? Pewne natomiast jest tylko to, że nic nie zwróci jej czasu, który straciła i nie pozwoli zapomnieć o przeżytej traumie, co wcale mnie nie dziwi. Czy młodą muzułmankę może spotkać coś gorszego, niż zamknięcie w więzieniu i wykorzystywanie w charakterze niewolnicy seksualnej?

„W piekle nie ma zwycięzców. Nawet jeśli wygrasz, przegrywasz. Nic się nie zmienia. Jesteś w piekle”.

Historia Jasminy szokuje czytelnika tym mocniej, że oparta została na faktach. Książkowe wydarzenia, nawet te najbardziej brutalne i mogące wydawać się nierzeczywiste, naprawdę miały miejsce. Młodziutka dziewczyna przeżyła coś, z czego bardzo trudno byłoby się podnieść i otrząsnąć każdej kobiecie. Ale dla większości z nas uwolnienie stanowiłoby koniec potworności i możliwość rozpoczęcia nowego życia. Ona tymczasem musiała zmierzyć się jeszcze ze swoją kulturą i rodziną, która nie zrozumiałaby tego, co przeżyła. W końcu w tradycji muzułmańskiej, jeśli kobietę spotyka nieszczęście, to sama jest sobie winna.

„Nic w dotychczasowym życiu nie było dla niej tak trudne jak udawanie miłości do gwałciciela. Ten fałsz zadawał jej niemal tyle bólu co gwałt”.

Nie, niestety nie jest to z mojej strony kiepski żart. Ta opowieść to kolejny zasmucający dowód na to, jak niewiele znaczy kobieta w krajach arabskich. Można z nią zrobić wszystko, a ona nie ma nic do powiedzenia. Ona posiada jedynie kolejne obowiązki, z których musi się wywiązać, a najważniejszy z nich to uległość mężczyźnie. Ciężko uwierzyć, że takie rzeczy wciąż mają miejsce. I ciężko pogodzić się z faktem, że wydarzenia, w których uczestniczyła Jasmina to początek jej drogi krzyżowej. Czy dla ofiary koszmaru może być coś gorszego niż niemożność zwierzenia się bliskim i konieczność przemilczenia wydarzeń? Według mnie nie.

„Kiedy jest się więźniem najdrobniejszy przychylny gest wywołuje przypływ radości”.

Niestety, w świetle książkowych wydarzeń, śmiało można powiedzieć, że to niewiele. Bo prawdziwy horror miał miejsce w tym więzieniu. Kobieta, która wcześniej była wolna, mimo narzuconych jej ograniczeń, nagle znalazła się w zamknięciu, całkowicie uzależniona od swojego oprawcy. Dziewczyna, która do tej pory nie doświadczyła bliskości z mężczyzną, z dnia na dzień znalazła się w pułapce. Autorka książki, Jean Sasson, szczegółowo opisuje wydarzenia, w  których uczestniczyła młoda kobieta. Głodzenie, bicie, niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb oraz regularnie powtarzające się gwałty. Oprawca, wykorzystując swoją siłę i pozycję, całkowicie zawładnął jej ciałem, wywołując u niej myśli samobójcze. A co z umysłem?

„Szacuje się, że podczas inwazji Iraku na Kuwejt iraccy żołnierze zgwałcili przynajmniej pięć tysięcy kuwejckich kobiet”.

„Gwałt podczas wojny nie jest jedynie kwestią przypadku, to, że kobiety stają się ofiarami nie zależy tylko od tego, że znalazły się w złym miejscu o złym czasie. Nie jest to też kwestią płci. Jest raczej kwestią władzy i kontroli”.

W miejscu, w którym dla wielu muzułmanek ich życie się skończyło, Jasmina postanowiła o nie walczyć. Zapragnęła przetrwać za wszelką cenę, pozwalając sobie na kłamstwa i manipulacje, z pewnością nieprzystojące kobiecie w jej tradycji. Mamiła swojego oprawcę, przyrzekając mu miłość i szukając w tym sposobu na przeżycie. Coś, co w jej kulturze jest niewybaczalne i całkowicie potępione, pozwoliło jej przetrwać. Czy możemy ją za to winić? Czy mamy prawo ją oceniać i obarczać pretensjami? Nie zrozumie jej nikt, kogo nie spotkały podobne potworności, ani nikt, kto na swojej skórze nie poznał, czym jest instynkt przetrwania.

Trzeba sobie jasno powiedzieć, że nie jest to książka dla ludzi o słabych nerwach. Opisywane wydarzenia pełne są przemocy i brutalności, a wyraziste obrazy zostawiają ślad w psychice czytelnika. Ciężko je zrozumieć, a jeszcze ciężej się z nimi pogodzić. To jedna z tych rzeczy, których nie można tak po prostu zaakceptować i przejść nad nią do porządku dziennego. Przynajmniej ja nie potrafię.

Kolejny raz przekonałam się, że życie kobiety w kulturze muzułmańskiej jest trudne i wypełnione absurdami. Nie zmienia to jednak mojego nastawienia i przekonania, że takie historie trzeba poznawać. Warto wiedzieć, co dzieje się na świecie, tak niedaleko. I warto znać takie kobiety, jak Jasmina, mogące stanowić przykład dla wielu z nas. A książki Jean Sasson są najlepsze do spotkań z kulturą arabską. Prawdziwe, życiowe i pełne szczegółów, a przy tym napisane lekkim piórem i z wielkim zrozumieniem. 

Za egzemplarz recenzencki serdecznie dziękuję portalowi Sztukater.