MAUS, czyli wzruszająca historia życia kilku myszy

Tytuł: MAUS. Opowieść ocalałego. Mój ojciec krwawi historią
Autor: Art Spiegelman
Rysunki: Art Spiegelman
Wydawnictwo: Post
Data wydania: 2001
Liczba stron: 161
Kategoria: komiks

„Maus jest książką, od której nie można się oderwać. Kiedy dwie myszy mówią o miłości, jesteś poruszony, kiedy cierpią - płaczesz. (...) a kiedy kończysz Mausa, jesteś nieszczęśliwy, że porzuciłeś ten magiczny świat i czekasz na następną część, dzięki której do niego powrócisz". 

Umberto Eco

Maus to niezwykła historia, którą powinni poznać wszyscy czytelnicy, bez wyjątków i bez wykrętów. Nietypowa forma może zastanawiać, dziwić, a nawet odstraszyć, jednak to jeden z elementów, na których opiera się wyjątkowość tej powieści. To pierwszy komiks, który przeczytałam, zawsze unikając tego typu opowiadań. Nie przekonywały mnie małe kwadraciki, w których schowani byli bohaterowie. Przeszkadzały mi także małe, jakby okrojone wypowiedzi poszczególnych postaci. Nigdy nie rozumiałam fascynacji, której się poddają czytelnicy komiksów. Wszystko zmieniło się w momencie, kiedy sięgnęłam po Mausa’a, przedstawionego właśnie za pomocą małych obrazków.

               

           

Wątpliwości zniknęły, kiedy zaczęłam czytać i przestałam zastanawiać się nad formą tej opowieści. Zupełnie urzekli mnie mali bohaterowie. Słowa mali użyłam tutaj nie bez powodu, bowiem Spiegelman w roli bohaterów obsadził zwierzęta. To kolejny świetny i trafiony pomysł, który podkreśla innowacyjność tej powieści. Każdy naród kryje się pod przedstawicielstwem innej rasy- pod postacią myszy występują Żydzi, koty obrazują Niemców, Polacy zaś zostali przedstawieni jako świnie. Ten metaforyczny wydźwięk w prosty sposób podkreśla ciężką sytuację, w jakiej znaleźli się Żydzi w czasie Holocaustu. Autor obrazowo pokazuje relacje między nimi, a Niemcami, zaznaczając, że myszy zawsze, prędzej czy później, stają się trofeami kotów. 

 

Książka przedstawia historię polskiego Żyda- Władka Szpigelmana. Syn głównego bohatera, Art, wielokrotnie spotyka się ze swoim ojcem, żeby zgromadzić materiał potrzebny mu do wydania powieści o jego życiu. Poznajemy piękną historię młodości Władka, przybliżona nam zostaje postać jego żony, a następnie scenografia, w której wszystko zostało mu odebrane przez Niemców. Kolejne kartki komiksu pokazują próby przetrwania i ból porażki, przyjaźnie i zdrady. Przede wszystkim jednak poznajemy historię człowieka, który walczył o przetrwanie. Czytelnik, który spodziewa się spokojnej bajki, zostaje rzucony na głęboką wodę i pozostawiony sam na sam ze swoimi refleksjami, a w trakcie czytania pojawia się ich naprawdę dużo.

Niesamowite jest, że można opowiadać o poważnych sprawach w taki sposób. Historia myszy jest naprawdę przejmująca i rozdziera serce. Autor jest oszczędny w środkach wyrazu, cała magia opiera się na graficznej formie i przedstawieniu bohaterów pod postacią zwierząt. Uczestnicy tej historii wypowiadają się prostym językiem, można nawet powiedzieć, że korzystają z potocznej polszczyzny, a jednak ta krzywda wyrządzona polskości obecna jest w każdym komiksowym dymku. Wszechobecna jest tutaj także zmiana zachowania Władka, będąca jego nieświadomą odpowiedzią na przeżyte dramaty. Mimo że mężczyzna ocalał, sprawia wrażenie nieobecnego i wycofanego, nie potrafi cieszyć się z prostych spraw i radości dnia codziennego. Na początku ta opowieść całkowicie mnie sparaliżowała, nie pozwalając zasnąć i odciąć się od natłoku myśli. Jednak z czasem, paradoksalnie zrozumiałam, jak wielkie mam szczęście, że urodziłam się tyle lat po wojnie, w wolnym kraju.