Nieszczęścia chodzą parami

Tytuł: Chłopiec duch
Autor: Martin Pistorius
Wydawnictwo: Znak
Rok wydania: 2015
Liczba stron: 304
Gatunek: biografia 

Wyobraźcie sobie, że z dnia na dzień zapadacie na ciężką, niezdiagnozowaną chorobę. Zaczyna się od zwyczajnego, z pozoru niegroźnego, bólu gardła, a kończy na tym, że zostajecie przykuci do łóżka. Szybko i łapczywie choroba odbiera Wam normalne życie i uniemożliwia dalsze bycie sobą. Zupełnie nieoczekiwanie przestajecie być samodzielni i niezależni. Przegrywacie walkę, w której i tak z góry jesteście przegrani.

Kiedy  tylko zobaczyłam tę powieść w zapowiedziach, wiedziałam, że muszę ją mieć. Książki przedstawiające historie chorób i ich wpływ na życie bohaterów niezwykle mnie intrygują i przyciągają. Choroby kojarzą mi się z prawdziwością i realizmem, mam wrażenie, że w niebanalny, choć trochę przerażający sposób, obnażają człowieka i pokazują jego prawdziwe oblicze. Książek, które nazywam chorobowymi, nie da się z niczym porównać i niczym zastąpić, zwłaszcza, kiedy podobnie jak historia Martina Pistoriusa, oparte są na faktach.

„Chłopiec duch” to pełny zapis życia bohatera, które w dużej mierze zdeterminowane zostało przez chorobę. Książka przedstawia poszczególne etapy funkcjonowania chłopca i zmiany, które w nim zaszły. Na kolejnych stronach przechodzimy od początków choroby, przez jej kolejne stadia do momentu, kiedy u Martina zaczęła następować poprawa. Bohater opisuje wydarzenia szczegółowo, emocjonalnie i wstrząsająco. W tej tragicznej opowieści przeszłość przeplata się z teraźniejszością, wywołując u czytelnika przerażającą i smutną wizję życia zniszczonego przez chorobę.

„Bez względu na to, jak bardzo starałem się prosić i błagać, krzyczeć i wrzeszczeć, nie mogłem zwrócić na siebie ich uwagi. Mój umysł został uwięziony w bezużytecznym ciele pozbawionym władzy w rękach i nogach, nie mogłem też mówić. Nie mogłem dać żadnego znaku, ani wydać z siebie dźwięku, by poinformować innych, że odzyskałem świadomość. Byłem niewidzialny- jak chłopiec duch”.

Wiele razy zatrzymywałam się w trakcie czytania, nie wierząc, że ta historia faktycznie mogła wydarzyć się naprawdę. Dziwiło mnie w niej wszystko, począwszy od niewątpliwego pecha bohatera, przez reakcje bliskich i podejście opiekunów w ośrodku opieki. Wydawać by się mogło, że sama choroba to już wiele, zdecydowanie za dużo, zwłaszcza jak na barki tak młodej osoby (Martin w momencie zachorowania miał 12 lat), ale w tym przypadku bardzo dobrze sprawdziło się pesymistyczne powiedzenie, że zawsze może być gorzej. Mimo że nigdy nie byłam na miejscu ani chłopca ani jego rodziny, nie potrafię zrozumieć, a może nawet pogodzić się z faktem, że tak niewielkie wsparcie otrzymywał przez długi czas od własnej matki. Moja mama jest dla mnie najważniejszą osobą na świecie, każdego dnia daje mi ona do zrozumienia, że to działa w dwie strony, tymczasem opieka nad Martinem była dla jego matki tak wielkim obciążeniem, że życzyła mu ona śmierci. I moim zdaniem nie ma dla niej żadnego usprawiedliwienia.

„Jeżeli niepełnosprawni mają pokonać przeszkody, przed którymi stoją, muszą zdać sobie sprawę z przysługującego im na równi ze wszystkimi innymi prawa do posiadania celów w życiu. A żeby tego dokonać muszą mieć marzenia”.

Skoro nasi bliscy mogą zareagować tak różnie, to co dopiero ludzie zupełnie obcy. Na podstawie relacji Martina szybko możemy się przekonać, że nie każda osoba będąca opiekunem w domu opieki jest wrażliwa, opiekuńcza i z dobrym sercem. Jego opisy wstrząsnęły mną do głębi. Nie chciałabym za dużo zdradzić, ale mogę Was zapewnić, że ciężko pozostać niewzruszonym i obojętnym. Nigdy nie zrozumiem, jak można znęcać się nad osobą słabszą czy bezbronną, jakim prawem można w tak ohydny sposób wykorzystywać własną przewagę. Czy fakt, że ktoś jest chory/słaby/niedorozwinięty daje nam możliwość i okazję by udowadniać mu naszą władzę? Czy to, że wykorzystujemy taką osobę do realizacji naszych celów nie świadczy jedynie o naszej słabości? Czy faktycznie empatia jest w tych czasach towarem luksusowym?

„Przez brak głosu, którym mógłbym poinformować innych, że już się najadłem, że woda w wannie jest zbyt gorąca, albo wyznać komuś, że go kocham, właściwie nie czułem się człowiekiem. W końcu to słowa i zdolność mówienia odróżniają nas od zwierząt”.

Martin walczył ze swoim ciałem przez 12 lat. W tym czasie rozumiał innych, jednak nie potrafił się z nimi odpowiednio porozumieć, wciąż zawodziła komunikacja. Dzięki wierze i pomocy dobrych ludzi dostał szansę na lepsze, niemalże normalne życie. Dużo miejsca w powieści poświęcone zostało kwestiom nowoczesnych technik komunikacyjnych. Pistorius opisuje swoje postępy w tej dziedzinie i środki, które mu to umożliwiły. Bardzo podoba mi się ten optymistyczny akcent i opatulająca czytelnika nadzieja.

Historia chłopca urzekła mnie i przejęła do głębi. Mimo że nie była to lektura łatwa i przyjemna, wiedziałam, że chcę i muszę się z nią zmierzyć. W pewien sposób było to dla mnie ważne i konieczne. Wielokrotnie współczułam Martinowi, wraz z nim odczuwałam żal, gniew, poniżenie. Opowieść Pistoriusa jest bardzo obrazowa, dzięki czemu staje się  jeszcze bardziej emocjonalna. Zastanawiałam się, czemu musiało go to spotkać, myślałam nad jakimś logicznym uzasadnieniem. I nie znalazłam go, chyba zwyczajnie go nie ma. Nie zawsze możemy wyjaśnić sobie, to co nas spotyka, nie zawsze możemy to zaakceptować, jednak zawsze możemy walczyć. O siebie i o swoje lepsze jutro. 

Za egzemplarz recenzencki serdecznie dziękuję portalowi Sztukater.