Niedostatek miłości

Tytuł: Powiedz, że mnie kochasz, mamo
Autor: Grażyna Mączkowska
Wydawnictwo: Akurat
Rok wydania: 2015
Liczba stron: 335
Gatunek: literatura piękna 

Gabi wychowała się w domu pełnym przemocy. Jej ojciec pił i bił, matka nie była wcale lepsza. Dziewczynka nie ma zbyt wielu ciepłych wspomnień z dzieciństwa, z rodzeństwem również niewiele ją łączy. Dziś, wiele lat po tych wydarzeniach, dalej cierpi, wspomina i nie potrafi odciąć się od przeszłości. Choć posiada tak wiele- wspaniałą rodzinę i przyjaciół, piękny dom, uroczy ogród, w jej życiu już zawsze będzie brakowało miłości, której poskąpili jej rodzice i słów „kocham Cię”, których w życiu dziecka nic nie może zastąpić. 

„Prawda jest taka, że cierpię na niedosyt ciepłych słów i miłości- rodzicielskiej, bo są przecież różne. Innymi jestem wysycona po brzegi. Tej jednej nie doznałam… Widocznie niektórym do pełni szczęścia potrzebne są wszystkie”.

Kiedy pomyślę o moich rodzicach od razu przypomina mi się piosenka Urszuli Sipińskiej „Cudownych rodziców mam”. Autorka w tych kilku wersach zawarła wszystko, co sama chciałabym wyrazić- miłość, wdzięczność oraz to, czego nie można tak po prostu nazwać i określić słowami. Swoje dzieciństwo wspominam z uśmiechem i wzruszeniem, nie zmieniłabym ani jednej chwili, nie poprawiła ani minuty. Do tej pory rodzice są dla mnie najlepszymi przyjaciółmi. Dlatego też tak ciężko mi uwierzyć, a raczej pogodzić się z faktem, że nie dla wszystkich los był taki łaskawy. Nie rozumiem, jak można świadomie i bezpodstawnie stosować przemoc wobec drugiego człowieka- zwłaszcza w stosunku do bezbronnego dziecka, takiego, jakim była Gabriela.

„W naszym domu toczyła się nieustanna walka o przetrwanie. Ojciec z pracy wracał pijany i zamieniał nasze życie w piekło. Gdy był trzeźwy, było jeszcze gorzej. (…) Czułam się niekochana aż do bólu, w domu zawsze byłam z całym ciężarem zła, jaki mnie otaczał”.

Z jej słów wyłania się gorzka historia dorastania wypełnionego bólem, cierpieniem i łzami. Czy tę książkę czytałoby się ciut łatwiej, gdyby oprawcami dziewczynki nie byli jej rodzice? Czy wtedy dla gnębicieli można by znaleźć usprawiedliwienie albo rozgrzeszenie? Nie jestem pewna. Najbardziej denerwuje mnie to, że ona nie miała jak się bronić. Być może powinna prosić o pomoc, starać się wyrwać z tej matni, ale była tylko dzieckiem. Zresztą, na kogo mogłaby liczyć, skoro krzywdzili ją najbliżsi? Jeśli nie można ufać rodzinie, to jak wierzyć w dobre chęci obcych? Podczas czytania w mojej głowie mnożyły się pytania, na które nie łatwo było znaleźć odpowiedź, choć coraz częściej odnoszę wrażenie, że nie można zrozumieć tego, czego się nie przeżyło.

„Tak naprawdę umiałam się buntować tylko w wyobraźni. Matka wpoiła mi, że to ona ma w życiu źle i strasznie ciężko. Biła mnie i nie szanowała, a ja i tak byłam z nią związana emocjonalnie. Tkwiła w chorym związku z moim ojcem, a ja z nią”.

Mączkowska podzieliła swoją książkę na dwie części- pierwsza dotyczy niełatwego dzieciństwa Gabrysi, kolejna jeszcze trudniejszej dorosłości. We wcześniejszej mają miejsce te wszystkie przykre incydenty, które budzą konsekwencje i przywołują demony przeszłości w drugiej. Ta pierwsza podobała mi się zdecydowanie bardziej. Autorka bardzo płynnie wprowadziła nas w świat dziecka maltretowanego i niekochanego, a przykładom okrucieństwa nie było końca. Czasami najbardziej bolało jednak to, co się nie wydarzyło, albo nie zostało wypowiedziane, jak wyznanie miłości, którego Gabrysia nigdy nie usłyszała. Nie mieści mi się w głowie, że kobieta może nie kochać swojego dziecka albo nigdy mu o tym nie powiedzieć. I nie, nie można tego wymazać z pamięci, zachowywać się tak, jakby nic się nie stało. To wraca, straszy w nocy, gasi uśmiech na twarzy i wywołuje łzy.

Agresja, o której mowa powodowana jest przez alkoholizm ojca. Choć tego także nie rozumiem, temat ten nie jest mi obcy. Nie spotkałam się z nim w mojej rodzinie, ale tuż za płotem już owszem. Nie pojmuję, jak można tak żyć i jak można skazać na takie życie własną rodzinę. Słowo nałóg tylko czeka na to, żeby zostało napisane, czy wypowiedziane na głos- tylko że z nałogiem można się przecież uporać! Wierzę, że wszystko jest kwestią chęci. Czy ojciec Gabrysi nie chciał? Czy nie pragnął przejąć kontroli nad sobą i własnym życiem? Czy nie widział, jaką krzywdę czyni dzieciom i żonie?

Bardzo podoba mi się sposób, w jaki autorka ukazuje znaczenie rodziny w życiu każdego człowieka. Nie chodzi tylko o wychowanie, wskazanie wzorców czy rady umożliwiające odróżnianie dobra od zła. To zdecydowanie coś więcej. Dla Gabi rodzina była wszystkim. Niezwykle podoba mi się fakt, że potrafiła stworzyć swoją własną- wypełnioną po brzegi miłością, przyjaźnią i akceptacją, w której dziecko zawsze jest na pierwszym miejscu.

„Rozdarcie to moje drugie imię, towarzyszy mi od zawsze. (…) Kocham ją i nienawidzę równocześnie. Które uczucie jest silniejsze? Po równo”.

„Powiedz, że mnie kochasz, mamo” to smutna i melancholijna opowieść o tym, czego nie było. Życie dziewczynki wypełniono po brzegi brakami- akceptacji, wsparcia, czułości, a także niedostatkiem miłości. Dla mnie ta książka to mądra historią łącząca w sobie istotę miłości i przyjaźni, potrzebę wsparcia ze strony rodziny i współmałżonka, próbę odnalezienia siebie i przewrotne umiłowanie życia. Z pewnością nie jest to powieść idealna, czy wybitna, a zarzucić można jej sporo. Zabrakło mi trochę emocji i wzruszeń. Mimo że byłam zszokowana czy poruszona historią tej kobiety, czułam dla niej współczucie, to nie pojawiła się u mnie ta przysłowiowa łezka w oku czy ukłucie w sercu. Pod koniec autorka wspomniała o syndromie dorosłego dziecka alkoholika (DDA), który bardzo mnie zainteresował, jednak odniosłam wrażenie, że temat ten nie został wyczerpany i można by było coś jeszcze dodać. Tak czy inaczej, powieść wywołała u mnie wiele refleksji, a z mojej perspektywy oznacza to, że jest ona cenna i wartościowa.  

Za egzemplarz recenzencki dziękuję portalowi Sztukater.